Nakładem Instytutu Historycznego Kapucynów w Rzymie ukazała się nowa edycja krytyczna Memoriale Tomasza z Celano (Roma 2011, ss. 784). Tekst wydali Felice Accrocca oraz Aleksander Horowski.
- Tomasz z Celano, Memoriale
Z noty wydawniczej:
Nowe wydanie krytyczne “Wspomnienia” (Memoriale) Tomasza z Celano (około 1190-1260), dzieła znanego potocznie jako “Żywot drugi świętego Franciszka” (Vita secunda sancti Francisci), podkreśla różnice pomiędzy kolejnymi fazami redakcyjnymi tej biografii Biedaczyny z Asyżu. Już na początku XX wieku Paul Sabatier założył istnienie dwóch redakcji “Memoriale”, a kilka lat temu ta hipoteza znalazła nowych zwolenników (Felice Accrocca i Jacques Dalarun), nie zawsze zgodnych co do głównych linii przekazu rękopiśmiennego tego dzieła.
Dzięki nowemu “odkryciu” rękopisu C.4 z Biblioteki Uniwersyteckiej w Uppsali – znanego już badaczom jako ważne świadectwo Zbioru Asyskiego (Compilatio Assisiensis) – i dzięki uważnej analizie innych rękopisów (Poppi, Biblioteca Comunale Rilliana, ms. 13; Assisi, S. Convento, Fondo Antico Comunale, ms. 686; Roma, Archivio Generale dei Cappuccini, ms. AB.23) wydawcy (Felice Accrocca i Aleksander Horowski) doszli do wniosku, że “Memoriale” przeszło aż przez trzy fazy kolejne redakcyjne, z których pierwsza (zachowana na zaledwie dwóch kartach rękopisu z Poppi) nie jest dziś możliwa do odtworzenia w całości.
Niniejsze wydanie krytyczne w formie synopsy ukazuje zatem redakcję pośrednią w oparciu o dwa podstawowe kodeksy (Assisi 686 i Uppsala C.4) oraz redakcję końcową, zachowaną w rękopisie z Archiwum Generalnego Kapucynów w Rzymie (znanym dawniej jako rękopis z Muzeum Franciszkańskiego w Marsylii).
Wydanie wykorzystuje również dziesięć innych rękopisów pomocniczych, które zawierają różnego typu wypisy ze “Wspomnienia” (często w ramach obszerniejszych kompilacji z żywotów św. Franciszka).
Rekopisy pomocnicze można przyporządkować albo do redakcji pośredniej (Worcester, Cathedral Library, ms. F.75; Bologna, Biblioteca Universitaria, ms. 2134; Dublin, Franciscan Library, ms. sine numero), albo do redakcji końcowej (Perugia, Biblioteca Comunale Augusta, ms. 1046; Firenze, BNC, Conv. Soppr. C.9.2878; Roma, Antonianum, ms. 1; Roma, Collegio S. Isidoro, ms. 1/73; Fribourg Suisse, Bibliothèque des Cordeliers, ms. 23.J.60; Città del Vaticano, BAV, Chigi C.V.136; Napoli, BN, ms. VI.E.20).
Przypisy podzielone na kilka poziomów pozwalają na dokładne odnalezienie zarówno źródeł “Memoriale” jak i jego fragmentów, które zostały wykorzystane w późniejszych biografiach św. Franciszka z XIII.
Dla ułatwienia dalszych badań filologicznych i historycznych tekst został zaopatrzony w “Thesaurus verborum” (wykaz wszystkich słów z zachowaniem oryginalnej formy) oraz w różnego typu indeksy.
Obszerny wstęp (s. IX-CXC) zawiera między innymi opis poszczególnych rękopisów, historię wydań i tłumaczeń oraz analizę przekazu rękopiśmiennego.
Na uwagę zasługuje odejście od tradycyjnie przyjętego tytułu na rzecz tego, jakim dzieło jest określone w rękopisach. “Wspomnienie w pragnieniu duszy o czynach i cnotach najświętszego ojca naszego Franciszka” (Memoriale in desiderio animae de gestis et virtutibus sanctissimi patris nostri Francisci) to tytuł w rękopisie z Asyżu; natomiast rękopis w redakcji końcowej tytuł został uproszczony i brzmi: “Wspomnienie czynów i cnót świętego Franciszka” (Memoriale gestorum et virtutum sancti Francisci).
Więcej informacji: franciszkanie.pl