Nakładem Wydawnictwa UR ukazała się książka Renaty Świrgoń-Skok pt. Beneficja spadkowe w prawie rzymskim (Rzeszów 2011, ss. 264).
Z recenzji dr hab. Marzeny Dyjakowskiej:
Problematyka badawcza książki koncentruje się wokół charakteru prawnego i funkcji beneficjów spadkowych, umożliwiających ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy z tytułu nadmiernego obciążenia spadku długami spadkowymi. Tematyka ta nie straciła na aktualności również w czasach współczesnych, gdyż z rozwiązań przyjętych w prawie rzymskim korzystają współczesne ustawodawstwa cywilne, między innymi obecnie obowiązujący polski kodeks cywilny z 1964 roku.
Z uwagi na niedostatek polskich publikacji poświęconych beneficjom spadkowym Autorka musiała dotrzeć do wielojęzycznej literatury zagranicznej, przede wszystkim do prac romanistów hiszpańskich. Przyznać zarazem należy, że nawet w literaturze obcej brak monografii stanowiącej kompleksowe opracowanie beneficjów spadkowych, co z jednej strony nie ułatwiło Autorce badań nad opisywaną instytucją, z drugiej – uzasadniło celowość opracowania takiej monografii. Tym większą radość wyrazić należy z faktu, że takie właśnie kompleksowe opracowanie jest zasługą polskiej Autorki.
Spis treści:
Wykaz skrótów
Wstęp
1. Przedstawienie problemu badawczego
2. Podstawa źródłowa
3. Omówienie literatury
4. Metody badawcze
5. Zakres i układ pracy
ROZDZIAŁ I. Beneficja jako przywileje w prawie rzymskim
1.1. Źródłowe określenia przywileju w prawie rzymskim
1.1.1. Beneficium
1.1.2. Privilegium
1.1.3. Pozostałe określenia przywileju
1.2. Przywileje występujące w źródłach prawa rzymskiego
1.2.1. Przywileje wyróżniane w źródłach prawniczych
1.2.2. Przywileje używane w źródłach nieprawniczych
1.3. Przywileje prywatnoprawne wyróżniane w literaturze romanistycznej
1.4. Znaczenie terminu beneficium oraz privilegium jako przywileju
1.5. Beneficja spadkowe
1.5.1. Beneficja spadkowe występujące w źródłach prawa rzymskiego
1.5.2. Beneficja spadkowe stosowane w literaturze romanistycznej
1.6. Beneficja w rozwoju historycznym rzymskiego prawa spadkowego
1.7. Beneficja spadkowe na tle zasad odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe w prawie rzymskim
1.8. Podsumowanie
ROZDZIAŁ II. Beneficium abstinendi
2.1. Sytuacja prawna tzw. dziedziców koniecznych
2.2. Dobrodziejstwo wstrzymania się od nabycia spadku w źródłach prawa rzymskiego
2.3. Prawne przesłanki zastosowania beneficium abstinendi
2.3.1. Podmioty uprawnione do beneficium abstinendi
2.3.2. Realizacja beneficium abstinendi
2.3.3. Skutki beneficium abstinendi dla spadkobiercy i wierzycieli spadkowych
2.3.4. Pozostałe skutki beneficium abstinendi
2.4. Podsumowanie
ROZDZIAŁ III. Beneficium legis Falcidiae
3.1. Odpowiedzialność spadkobiercy za zapisy
3.2. Lex Falcidia
3.3. Przywilej ograniczający wysokość zapisów (beneficium legis Falcidiae) w źródłach prawa rzymskiego
3.4. Prawne przesłanki realizacji beneficium legis Falcidiae w prawie rzymskim
3.4.1. Podmioty, którym przysługiwało beneficium legis Falcidiae
3.4.1.1. Spadkobiercy testamentowi obciążeni legatami
3.4.1.2. Spadkobiercy testamentowi obciążeni fideikomisami
3.4.1.3. Zapisobiercy obciążeni dalszymi zapisami
3.4.1.4. Pozostałe podmioty mogące skorzystać z beneficium legis Falcidiae
3.4.2. Realizacja beneficium legis Falcidiae
3.4.3. Skutki zastosowania beneficium legis Falcidiae wobec spadkobiercy, zapisobierców oraz osób otrzymujących przysporzenia mortis causa capio
3.4.3.1. Skutki zastosowania beneficium legis Falcidiae w odniesieniu do legatów
3.4.3.2. Następstwa powołania się na kwartę falcydyjską przy fideikomisach
3.4.3.3. Konsekwencje skorzystania z postanowień zawartych w lex Falcidia odnośnie do mortis causa capio
3.5. Podsumowanie
ROZDZIAŁ IV. Beneficium separationis bonorum
4.1. Uprawnienia wierzycieli spadkowych wobec spadkobiercy
4.2. Określenia stosowane w źródłach prawa rzymskiego na dobrodziejstwo oddzielenia majątku spadkowego od własnego majątku dziedzica
4.3. Separatio bonorum w źródłach prawa rzymskiego
4.3.1. Podmioty uprawnione do beneficium separationis bonorum
4.3.1.1. Servus cum libertate heres institutus
4.3.1.2. Wierzyciele spadkowi
4.3.1.3. Pozostałe podmioty mogące skorzystać z beneficium separationis bonorum
4.3.2. Realizacja separatio bonorum
4.3.3. Przedmiot separatio bonorum
4.3.4. Skutki separatio bonorum dla wierzycieli spadkowych i zapisobierców oraz spadkobiercy i jego osobistych wierzycieli
4.4. Podsumowanie
ROZDZIAŁ V. Beneficium inventarii
5.1. Ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe
5.2. Dobrodziejstwo inwentarza w źródłach prawa rzymskiego
5.3. Przesłanki zastosowania beneficium inventarii w prawie justyniańskim
5.3.1. Podmioty uprawnione do beneficium inventarii
5.3.2. Realizacja dobrodziejstwa inwentarza
5.3.3. Przedmiot beneficium inventarii
5.3.4. Skutki beneficium inventarii dla spadkobiercy i wierzycieli spadkowych, a także dla zapisobierców
5.4. Podsumowanie
ROZDZIAŁ VI. Postępowanie w sprawach o przyznanie beneficjum spadkowego
6.1. Uczestnicy postępowania o udzielenie beneficjum spadkowego
6.2. Organy jurysdykcyjne uczestniczące w postępowaniu o udzielenie beneficjum spadkowego
6.3. Procedura przyznawania beneficjów spadkowych
6.4. Terminy w postępowaniu o przyznanie beneficjum spadkowego
6.5. Podsumowanie
Zakończenie
1. Funkcje i znaczenie beneficjów spadkowych w rozwoju odpowiedzialności za długi spadkowe w prawie rzymskim
2. Beneficja spadkowe w tradycji romanistycznej europejskiego prawa prywatnego
2.1. Beneficja spadkowe w prawie polskim
2.2. Beneficja spadkowe we współczesnych ustawodawstwach europejskich
Wykaz źródeł
Bibliografia
Więcej informacji: strona wydawnictwa