Nakładem Wydawnictwa Universitas ukazała się książka Jerzego Ciecieląga pt. Żydzi w okresie drugiej świątyni. 538 przed Chr.-70 po Chr. (Kraków 2011, ss. 466).
Z noty wydawniczej:
Książka Jerzego Ciecieląga nakreśla szeroką panoramę dziejów ludu wybranego w kluczowym dla niego okresie Drugiej Świątyni, kiedy to pojawiają się aż dwa nowe oblicza judaizmu: najpierw judaizm normatywny lub międzytestamentalny, a później judaizm rabiniczny, kiedy to religia żydowska staje się z religii ofiarnej religią słowa. Pod koniec tego okresu pojawia się również chrześcijaństwo. W okresie tym zmienia się również kilkakrotnie sytuacja polityczna Żydów, którzy znaleźli się pod panowaniem państwa babilońskiego, Persji Achemenidów, imperium Aleksandra Wielkiego, Egiptu ptolemejskiego, monarchii Seleucydów, rodzimej dynastii hasmonejskiej, wreszcie imperium rzymskiego. Była to też epoka kluczowa dla ostatecznego powstania ksiąg biblijnych, a sam naród żydowski stał się wówczas w pełni ukształtowana jednostką etniczną.
Poczynając od niewoli babilońskiej, poprzez okres perski, hellenistyczny i grecko-rzymski czytelnik może poznać źródła pisane i archeologiczne pozwalające na rekonstrukcje historii Żydów, zagłębić się w kwestie społeczne, administracyjne, życie codzienne i gospodarcze, wreszcie zaznajomić się z religią, jej instytucjami i kultem, choć ich obraz – ze względu na źródła – jest czasem tylko fragmentaryczny. Osobne miejsce zajmuje zarys historyczny, często również niepełny, bowiem jego całkowitą rekonstrukcję uniemożliwia brak źródeł. Swoje miejsce znalazła też w książce diaspora żydowska; możemy poznać jej genezę, życie lokalnych wspólnot, istotę synagogi jako instytucji społeczno-religijnej, kontakty Żydów z sąsiadami.
Spis treści:
Wstęp
Część 1
Okres perski
ROZDZIAŁ 1 . Źródła
1. Archeologia (materiał niepisany)
2. Archeologia (materiał pisany)
3. Źródła biblijne
4. Źródła perskie, mezopotamskie i egipskie
5. Źródła greckie i łacińskie
ROZDZIAŁ 2 . Społeczeństwo i instytucje
1. Administracja
2. Społeczeństwo i życie codzienne
3. Gospodarka
4. Religia: świątynia, kult i praktyka
5. Religia: prawo, Biblia i wiara
ROZDZIAŁ 3 . Zarys historyczny: Okres niewoli babilońskiej.
Juda pod panowaniem perskim – prowincja Yehud
1. Droga do katastrofy
2. Juda po rządami państwa nowobabilońskiego
3. Powrót z wygnania
4. Juda pod rządami perskimi – wczesny okres
5. Juda pod rządami perskimi – wiek V i iV przed chr.
Część 2
Okres hellenistyczny
ROZDZIAŁ 1 . Źródła
1. Archeologia (materiał niepisany)
2. Papirusy, inskrypcje i monety
3. Żydowskie źródła literackie
4. Źródła greckie i łacińskie
ROZDZIAŁ 2 . Społeczeństwo i instytucje
1. Żydowska tożsamość, a hellenizm
2. Oblicza hellenizmu w społeczeństwie żydowskim
3. Hellenizm a Żydzi
4. Administracja
5. Społeczeństwo i życie codzienne
6. Gospodarka
7. Religia: świątynia, kult i praktyka
8. Religia: prawo, Biblia i wiara
ROZDZIAŁ 3 . Zarys historyczny
1. Aleksander Wielki i diadochowie
2. Okres ptolemejski
3. Wczesny okres rządów Seleucydów
4. Antioch IV Epifanes i „ohyda spustoszenia”
5. Powstanie Machabeuszy
6. Judea pod rządami Hasmoneuszy: Jan Hirkan I, Juda Arystobul I,
Aleksander Janneusz, Aleksandra Salome, Juda Arystobul II, Jan
Hirkan II, Antygonos Matatiasz
Część 3
Okres rzymsko–herodiański
ROZDZIAŁ 1 . Źródła
1. Archeologia (materiał niepisany)
2. Papirusy, inskrypcje i monety
3. Źródła żydowskie
4. Józef Flawiusz
5. Źródła greckie i łacińskie
ROZDZIAŁ 2 . Społeczeństwo i instytucje
1. Żydzi wobec Rzymu
2. Administracja monarchii herodiańskiej
3. Administracja Judei jako rzymskiej prowincji
4. Administracja Judei w okresie powstań
5. Społeczeństwo i życie codzienne
6. Gospodarka
7. Religia: świątynia, kult i praktyka
8. Religia: prawo, Biblia i wiara
ROZDZIAŁ 3 . Zarys historyczny
1. Wojna domowa ostatnich Hasmoneuszy
2. Panowanie Heroda Wielkiego
3. Rządy Archelaosa, Antypasa i Heroda Filipa
4. Judea jako rzymska prowincja w latach 6–41 po Chr.
5. Panowanie Agryppy i
6. Judea jako rzymska prowincja w latach 44–66 po Chr.
7. Pierwsze powstanie przeciwko rzymianom
Część 4
Żydzi w diasporze
ROZDZIAŁ 1 . Żydowska tożsamość w diasporze
ROZDZIAŁ 2 . Zarys historyczny
1. Mezopotamia
2. Prowincja Azja
3. Egipt i Cyrenajka
4. Miasto Rzym
5. Zachodnie prowincje imperium romanum
Zakończenie
Dodatek 1. Arcykapłani okresu drugiej świątyni
Dodatek 2. Listy władców
Wykaz skrótów
Wykaz literatury cytowanej
Indeks antycznych imion i nazw geograficznych
Indeks współczesnych autorów
Więcej informacji: strona wydawnictwa