Myrosław Trofymuk, Filip Orlik: testament polityczny z 1720 roku

Dnia 4 października 2023 r. o godz. 18.30 odbędzie się zdalne Seminarium Mercuriale organizowane przez  Instytut Filologii Klasycznej UW (Google Meet). Podczas spotkania referat pt. Filip Orlik: testament polityczny z 1720 roku wygłosi prof. Myrosław Trofymuk (Lwowski Uniwersytet Narodowy im. I. Franki).

Streszczenie:

W Archiwum Narodowym Szwecji (Riksarkivet) oraz w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym w Kijowie (ЦДІАК; kopie) znajdują się dokumenty związane z historią Ukrainy: zbiór o nazwie Diplomatica Muscovitica Cosacica. Jest to część listów Filipa Orlika do mężów stanu Szwecji, Rzeczypospolitej, Chanatu Krymskiego i Porty Ottomańskiej, w których przedstawia swoją wizję statusu Ukrainy i jej stosunków z tymi państwami. Autor przetłumaczył listy, które otrzymywał, na łacinę i opatrzył je własnymi komentarzami. Zbiór ten był tworzony z zamiarem wręczenia go królowi szwedzkiemu Fryderykowi I, aby został zaprezentowany i rozpatrzony na międzynarodowym kongresie w Brunszwiku. Kongres nie doszedł do skutku. Na kongresie w Soissons z kolei kierownictwo delegacji moskiewskiej nie pozwoliło Orlikowi zabrać głosu, dozwalając mu tylko na wiernopoddańcze wyrażenie skruchy, co mogłoby doprowadzić do jego „ułaskawienia”.

We wstępie Orlik wyraża nadzieję, że w świetle ostatnich wydarzeń (nawiązanie przyjaznych stosunków między Szwecją a Polską) król szwedzki Fryderyk będzie kontynuował politykę swojego poprzednika, króla Karola XII, i przyczyni się do rozwiązania kwestii ukraińskiej w kontekście paneuropejskim. Dla wyjaśnienia swoich intencji załącza tekst wspomnianych listów, w których odbijają się wydarzenia ostatnich lat oraz sytuacja polityczna, w jakiej znalazła się Ukraina w latach dwudziestych XVIII wieku na arenie międzynarodowej.

Wśród korespondentów Filipa Orlika znajdujemy m.in. wielkiego wezyra sułtana tureckiego Jusufa Paszę, chana krymskiego Dewleta Gireja, jego syna Bachti-Gireja, kałgę-sułtana oraz brata Kapłan-Gireja, wojewodę kijowskiego Józefa Potockiego, ówczesnego hetmana polnego Stanisława Rzewuskiego, księdza Jerzego Dominika Lubomirskiego, starostę Jana Sapiehę i szwedzkiego ministra Hugona von Müllerna.

Z tego złożonego dokumentu wyłania się w szczególności projekt porozumienia pokojowego Ukraińców z królem polskim i Rzecząpospolitą.